Afetin Meydana Geldiği Yerde Başkaca Hasarsız Konutu Olanların Konut Yardımı İmkânlarından Faydalanamayacağını Öngören Kurallara İlişkin İtiraz Başvurusu Hakkında Karar

Kahramanmaraş 2. İdare Mahkemesi, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun'un 29. maddesinde yer alan "...veya eşine..." ve "...o yerde..." ibarelerinin Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurmuştur.

İtirazın Konusu:

• İtiraz konusu ibareler, 7269 sayılı Kanun'un 29. maddesinin dördüncü fıkrasında yer almaktadır.

• Bu fıkra, "Kendisine veya eşine ait o yerde aynı cins müstakil hasarsız başka bir binası veya dairesi olan ailelere bina ve inşaat kredisi verilemez." hükmünü içermektedir.

• Kahramanmaraş 2. İdare Mahkemesi, bu ibarelerin mülkiyet hakkıyla bağdaşmadığını, eşe ait yapının edinilme şekli ve zamanı ayrımı yapılmamasının Türk Medeni Kanunu'ndaki mal rejimini göz ardı ettiğini ve boşanma durumunda mağduriyete yol açabileceğini belirtmiştir.

• Ayrıca "...o yer..." ibaresinin belirsiz olduğunu ve idareye geniş takdir yetkisi tanıdığını ileri sürerek, kuralların Anayasa'nın 2., 5., 7. ve 35. maddelerine aykırı olduğunu iddia etmiştir.

AYM'nin Değerlendirmesi:

I. KHK'ların Yargısal Denetimi Yönünden İncelenmesi:

• AYM, itiraz konusu kuralların 7269 sayılı Kanun'a 574 sayılı KHK ile eklendiğini belirtmiştir.

• 574 sayılı KHK'nın, 27/8/1999 tarihli ve 4452 sayılı Yetki Kanunu kapsamında çıkarıldığı tespit edilmiştir.

• AYM, kurallara konu konut edindirme veya kredi imkânlarının, afetler nedeniyle doğan zararın giderilmesine ve yardımların etkin kullanımına yönelik olduğunu ve dolayısıyla Yetki Kanunu kapsamında kaldığını ifade etmiştir. KHK'nın yetki kanununun tanıdığı süre içinde çıkarıldığı da belirtilmiştir.

• Kuralların, Anayasa'nın KHK ile düzenlenmesi yasaklanan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle ilgili bir düzenleme içermediği sonucuna varılmıştır.

• Bu nedenlerle, AYM kuralların Anayasa'nın mülga 91. maddesine aykırı olmadığına karar vermiştir.

II. İçerik Yönünden İncelenmesi (Anayasa'nın 2., 5. ve 57. Maddeleri):

• Belirlilik İlkesi (Hukuk Devleti - Anayasa m.2): İtirazda belirtilen "...o yerde..." ibaresinin belirsiz olduğu iddiasına karşılık, AYM bu ibarenin, tabi afetler nedeniyle yıkılan veya hasar gören binaların bulunduğu köy, belde, ilçe gibi yerleşim yerlerini ifade ettiğini ve belirsiz nitelikte olmadığını belirtmiştir. Yargı kararlarının da bu yorumu desteklediği ifade edilmiştir.

• Sosyal Hukuk Devleti ve Konut Hakkı (Anayasa m.5, 57): AYM, devletin konut ihtiyacını karşılama yükümlülüğünün mali kaynaklarıyla sınırlı olduğunu vurgulamıştır (Anayasa m.65).

• İtiraz konusu kurallarla öngörülen imkânın, afet nedeniyle barınma imkânından yoksun kalan hak sahibi ailelerin acil konut ihtiyaçlarını gidermek için öngörülmüş bir sosyal yardım olduğu belirtilmiştir.

• Kanun koyucunun, konut imkânından tamamen yoksun kalan ailelere öncelik tanınması ve bu ölçütün belirlenmesinde, kişinin kendisinin yanında eşe ait aynı nitelikte hasarsız konutun bulunup bulunmadığını dikkate almasının takdir yetkisi kapsamında olduğu ifade edilmiştir.

• Bu düzenlemenin, devletin konut hakkından kaynaklanan pozitif yükümlülüğüyle çelişmediği sonucuna varılmıştır.

• Bu nedenlerle, kuralların Anayasa'nın 2., 5. ve 57. maddelerine aykırı olmadığına karar verilmiştir.

• AYM, kuralların Anayasa'nın 7. ve 35. maddeleriyle bir ilgisinin görülmediğini de belirtmiştir.

Sonuç: Anayasa Mahkemesi, 7269 sayılı Kanun'un 29. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan "...veya eşine..." ve "...o yerde..." ibarelerinin Anayasa'nın mülga 91. maddesi yönünden ve içeriği itibarıyla Anayasa'ya aykırı olmadığına oybirliğiyle karar vererek, itirazı REDDETMİŞTİR.